Vanuit mijn jarenlange ervaring in de muziekwereld heb ik de opkomst van streamingdiensten van dichtbij meegemaakt. Deze diensten, zoals Spotify, hebben de muziekindustrie compleet op zijn kop gezet. De verschuiving van het bezitten van muziek naar het hebben van toegang heeft grote gevolgen voor artiesten, labels en luisteraars.
Een nieuw verdienmodel, een nieuwe strijd
De overgang naar streaming betekende een compleet nieuw verdienmodel. Artiesten krijgen nu betaald per stream, in plaats van per verkocht album. Dit zorgt voor veel discussie over eerlijke vergoedingen. Hoewel streaming gigantische bedragen genereert – Spotify betaalde in 2023 bijvoorbeeld ruim 8,3 miljard euro aan royalty’s uit, en is daarmee wereldwijd de grootste inkomstenbron, gevolgd door YouTube – is de verdeling van dat geld een heikel punt.
De pro-rata discussie
Vooral kleinere en onafhankelijke artiesten ontvangen vaak maar een klein deel van de streaminginkomsten. Dit komt door de ‘pro-rata’ verdeling: alle inkomsten worden op één hoop gegooid en verdeeld op basis van het totale aantal streams. De grote, populaire artiesten krijgen zo het leeuwendeel. Een alternatief is het ‘user-centric’ model, waarbij het abonnementsgeld van een gebruiker direct naar de artiesten gaat waar die gebruiker naar luistert. Deezer experimenteert hiermee, maar stuit op weerstand.
Uitdagingen en kansen
De constante druk
Voor artiesten betekent de streamingeconomie dat ze afhankelijk zijn van enorme aantallen streams. Dit zet druk op hen om constant nieuw werk uit te brengen en te promoten. De concurrentie is enorm.
Strijd om zichtbaarheid
Miljoenen nummers strijden om aandacht. Daarbij komt nog de kritiek op de transparantie van de algoritmes die bepalen welke muziek wordt aanbevolen. Volgens The Guardian groeit de frustratie onder luisteraars over de manipulatie van de populariteit van artiesten.
Kansen voor onafhankelijken
Toch biedt streaming ook kansen, vooral voor onafhankelijke artiesten. Zij kunnen hun muziek nu makkelijker wereldwijd verspreiden, zonder tussenkomst van grote labels. Onderzoek toont aan dat Spotify-afspeellijsten relatief meer onafhankelijke muziek bevatten dan traditionele radio. Het is een manier om de uitdagingen aan te gaan, maar het blijft hard werken. Het voordeel is wel dat onafhankelijke artiesten vaak een groter deel van de inkomsten behouden, zoals blijkt uit Britse cijfers.
Lokale artiesten
Een extra uitdaging is er voor lokale artiesten. PlayRight roept streamingdiensten op om hen meer op de voorgrond te plaatsen. Playlists worden vaak gedomineerd door internationale acts, waardoor lokale artiesten het moeilijk hebben. In Vlaanderen daalde het aandeel Belgische titels in de top 100 enorm.
Algoritmes en diversiteit
Streamingdiensten gebruiken algoritmes om muziek aan te bevelen. Deze algoritmes analyseren luistergedrag en bepalen wat je hoort. Dit kan leiden tot het ontdekken van nieuwe muziek, maar er is ook bezorgdheid. Beïnvloeden deze algoritmes de muzikale diversiteit? Spotify promoot afspeellijsten boven albums. Een plek op een populaire playlist kan een artiest lanceren, maar wat als je die kans mist?
Europese regelgeving
Het Europees Parlement wil ingrijpen. Ze roepen op tot maatregelen om culturele diversiteit te beschermen en ervoor te zorgen dat Europese artiesten een eerlijke kans krijgen. Ze willen meer transparantie over algoritmes en een indicator voor diversiteit.
AI en de toekomst
Naast streaming zelf, staat de muziekindustrie voor een nieuwe uitdaging: Artificial Intelligence (AI). AI wordt al gebruikt voor het analyseren van luistergedrag en het samenstellen van playlists. Sterker nog, AI kan tegenwoordig zelf muziek componeren. Dit roept vragen op over auteursrechten. Wie is de maker van een AI-compositie? En hoe beschermen we de menselijke creativiteit? BumaStemra onderzoekt de impact van AI en pleit voor een ethisch evenwicht. Ze benadrukken het belang van toestemming en transparantie.
Regels en openheid
De roep om meer regels en openheid wordt steeds sterker. Artiesten en belangenorganisaties willen eerlijkere vergoedingen, inzicht in algoritmes en een gelijk speelveld. De discussie over een ‘user-centric’ betalingsmodel is actueel. De toekomst hangt af van samenwerking. BumaStemra benadrukt het belang van licenties, zodat muziekmakers worden gecompenseerd.
Een nieuw evenwicht
Streaming heeft de muziekindustrie voorgoed veranderd. Het heeft muziek toegankelijker gemaakt en nieuwe mogelijkheden gecreëerd, maar ook voor uitdagingen en ongelijkheden gezorgd. Er is een nieuw evenwicht nodig, waarbij de belangen van zowel de makers als de consumenten worden gerespecteerd. De komende jaren zijn cruciaal. Samenwerking en dialoog tussen streamingdiensten, artiesten, labels, auteursrechtenorganisaties en beleidsmakers zijn essentieel. Alleen zo kan de muziekindustrie floreren, met een rijke diversiteit aan artiesten en genres, in dit nieuwe digitale tijdperk.
